ශ්‍රීමත් සිරිල් ද සොයිසා සහ කළුතර බෝධි භාරකාර අරමුදල
කළුතර බෝධි භාරකාර අරමුදලෙහි නිර්මාතෘවර, ශී‍්‍රමත් සිරිල් ද සොයිසා මැතිතුමන්ගේ කතා පුවතද හිරු වියැකී යන තුරුම නිසැක ලෙසම නොනැසී පවතින සිහිවටනයකි. වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම දැවැන්තයෙකු වූ එතුමාගේ අසීමිත වූත්, විවිධ පැතිකඩ සහිත වූත් ජයග්‍රහණයක් නිසාම එතුමා සැබෑම විශිෂ්ට ලංකා පුත‍්‍රයකු ලෙස කැපී පෙනෙයි. සැබැවින්ම ආගම, දේශපාලනය, වාණිජ්‍ය කටයුතු මෙන්ම මානවදයාව යන සියලූ අංශවල එතුමන් ලද ජයග‍්‍රහණ වෙත ළඟාවිය හැකි අය විරලය.
ශ්‍රීමත් සිරිල් ද සොයිසා මැතිතුමා 1896 ඔක්තෝබර් 26 වැනිදා ජන්ම ලාභය ලැබුවේ ප‍්‍රසිද්ධ නොතාරිස්වරයකු වූ සොලමන් ද සොයිසා සහ (ශ්‍රී ලංකාවේ බටහිර වෙරළ තීරයේ බලපිටිය ප‍්‍රදේශයේ) හැරියට් ද ආබෲ යුවළගේ දරුවන් පස් දෙනා අතරින් දෙවැන්නා ලෙසය. ඔහු මාතර සාන්ත තෝමස් විද්‍යාලය, ගාල්ල රිච්මන්ඞ් විද්‍යාලය සහ කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලය යන පාසල්වලින් අධ්‍යාපනය ලබා නීති විද්‍යාලයට බැඳුණේය.
තරුණයකු ලෙස, විවිධ අංශවල විශිෂ්ටත්වය සහ කැපවීම මෙන්ම නිසඟ හැකියාවන් පළ කළ ඔහු ඒ සියලූ අංශවලදී කැපී පෙනිණි. ඉතා දීප්තිමත් සහ විශ්වාසයෙන් යුතු අයෙකු වූ ඔහු කිසිවකට බිය වූවෙකුද නොවීය. ඔහු අභියෝගයන්ට බිය වූයේද නැත. සැබැවින්ම, ඔහු තමන් ඉදිරියේ ඇති ඕනෑම අභියෝගයකට මුහුණදීමට සූදානමින් සිටි අතර, අභියෝගය විශාල වන තරමටම ඔහු වඩ වඩාත් එඩිතර වූයේය. එහෙත් නිසඟ ආත්ම ශක්තියක් සහ නොසැළෙන ආත්ම විශ්වාසයක් ඔහු සතුව පැවතියද, ඔහු කිසිවිටෙකත් ආවේගශීලී හෝ උඩඟු පුද්ගලයකු වූයේ නැත. ඔහු අන් අයගේ සිත් දිනාගැනීමට අපූරු ලෙස සමත්කම් පෑ ඉතාම පි‍්‍රයශීලී චරිතයක් වූයේය.
ශ්‍රීමත් සිරිල් මැතිතුමන්ගේ ජයග‍්‍රහණ විවිධ සහ විචිත‍්‍ර විය. එතුමා විශිෂ්ට නීතිඥයෙකු, බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ නයිට්වරයෙකු මෙන්ම පුරෝගාමී කර් මාන්තකැයෙකු වූයේය. පසු කලෙක ‘‘සවුත් වෙස්ටර්න්’’ බස් සමාගම බවට පත් වූ ස්වර්ණපාලී බස් සමාගමේ සභාපතිවරයා, විශාල ඉන්ධන පිරවුම්හල් දෙකක හිමිකරු, බලපිටිය සළුපිළි නිෂ්පාදකයයින්ගේ පුහුණු හා නිෂ්පාදන ඒකකයේ නිර්මාතෘ මෙන්ම එකිනෙකට සම්බන්ධිත සමූහ ව්‍යාපාර ගණනාවක් පිහිටුවමින් විශාල පිරිසකට රැකියා සැපයූ ‘‘ඇසෝසියේටඞ් මෝටර්වේස් ලිමිටඞ්’’ හි සභාපතිවරයා යනාදී වශයෙන් විවිධ ව්‍යාපාර කටයුතු හා එතුමා සම්බන්ධ වී සිටියේය.
ශ්‍රී ලංකා වාණිජ මණ්ඩලයේ සභාපති, අඳ ගොළු බිහිරි පිරිස් සඳහා වූ ජාතික මණ්ඩලයේ සභාපති, ක්ෂයරෝගය වැළැකීම සඳහා වූ හ්‍රී ලංකා ජාතික සංගමයේ සභාපති යනාදී විවිධ තනතුරු දැරූ ශ්‍රීමත් සිරිල් පුද්ගල කළමනාකරණය පිළිබඳ ආයතනයේ නිර්මාතෘවරයා මෙන්ම, පිරිමි ළමුන් සඳහා වූ පාසලක් ලෙස ඇරඹි කළුතර විද්‍යාලයේ සහ ගැහැනු ළමුන් සඳහා වූ පාසලක් ලෙස ඇරැඹි කළුතර බාලිකා විද්‍යාලයේ නිර්මාතෘවරයාද විය. එතුමා වර්ෂ 1960 සිට 1978 වසරේදී මිය යන තුරුම ආසන්න වශයෙන් වසර 19ක් තරුණ බෞද්ධ සංගමයේ සභාපතිතුමන් ලෙසද කටයුතු කළේය. එතුමා වර්ෂ 1955 සිට 1961 දක්වා පාර්ලිමේන්තුවේ ඉහළ සභාවේ උත්තර මන්තී‍්‍ර මණ්ඩලයේ සභාපතිවරයාද විය.
බොහෝ අයගේ අවධානයෙන් බැහැර වෙමින් පැවැති ලන්ඩන් බෞද්ධ විහාරය යළි නගා සිටුවීමටද ශ්‍රීමත් සිරිල් කටයුතු කළේය. ලන්ඩනයේ ඔවින්ටන් උද්‍යානයේ සිව් මහල් ගොඩනැගිල්ලක් වසර දහයක බද්දට ලබාගනිමින් ඒ සඳහා අවශ්‍ය කටයුතු එතුමන් විසින් ආරම්භ කරන ලද අතර, 1954 වසරේ වෙසක් සමය සඳහා විහාරය විවෘත කෙරිණි. මුළු වසර දහය සඳහාම ගෙවිය යුතු වූ පවුම් 700.00ක වාර්ෂික කුලී වටිනාකම ශ්‍රීමත් සිරිල් විසින්ම දරනු ලැබීය. අනගාරික ධර්මපාලතුමන් විසින් දියත් කරන ලද බෞද්ධ පුනර්ජීවනය ඔස්සේ මෙරට පොදු ජනතාව තුළ විශාල පිබිදීමක් ඇති වූ අතර, 1956 වසරේ සිදු වූ සංස්කෘතික පෙරළියේදී මෙය උච්ඡුස්ථානයකට පත් විය. එම පසුබිම තුළ ශී‍්‍රමත් සිරිල් ද මහත් සේ පිබිදුණු සිතින් යුතුව එම යුගයේ පරමාදර්ශයන් ඉදිරියට ගෙන යෑමට ක්‍රීයාකාරි ලෙස දායක විය.
ශ්‍රීමත් සිරිල් විසින් සිය ජීවිත කාලය තුළදී හිමි කරගත් ජයග‍්‍රහණ එතුමන් උපන් දේශයෙහි සදා කල් නොමැකෙන සේ සටහන් විය. එතුමන්ගේ විශිෂ්ට කාර්යභාරය නිසැකවම මතු පරම්පරා ගණනකට දැනෙනු ඇත. එතුමන්ගේ සියලූ ජයග‍්‍රහණ අතරින් ඉහළම තැන හිමි වන්නේ සුන්දර කළු ගඟ අද්දර දර්ශනීය චෛත්‍යයක් ඉදි කරමින් කළුතර බෝධිය ප‍්‍රතිසංස්කරණය කර රැකගැනීමට කටයුතු කිරීම උදෙසා කරන ලද මෙහෙවරට යැයි සිතිය හැකිය.